Van Jezuïetenplein naar Hendrik Conscienceplein
Een van de mooiste pleintjes van Antwerpen is zonder twijfel het Hendrik Conscienceplein. Dit verkeersvrije pleintje ademt geschiedenis en Italiaanse charme. Interessant is dat dit plein ooit bekend stond als het Jezuïetenplein. In deze blogpost vertellen we hoe dat komt en duiken we kort in de geschiedenis van dit bijzondere plein.
De komst van de Jezuïeten en hun invloed
In de 16e eeuw was Antwerpen een bloeiende handelsstad en een smeltkroes van religieuze ideeën. Met de opkomst van het protestantisme en de Reformatie ontstond er een sterke behoefte aan een sterke katholieke aanwezigheid. De Jezuïeten werden gezien als de perfecte orde om de katholieke leer te versterken en te verspreiden en zo arriveerden ze in 1574 in Antwerpen.
Ze kochten vrijwel meteen het “Huis van Aken” en richtten er een Latijnse school op. Deze school werd een groot succes in een stad die een gebrek aan goed onderwijs had.
Tijdens het calvinistisch bewind moesten de Jezuïeten zich tijdelijk terugtrekken, maar na de val van Antwerpen in 1585 begonnen ze aan een bloeiperiode. Ze waren niet te stoppen: ze kochten en sloopten verschillende huizen, overwelfden een deel van de rui (nu de Jezuïetenrui genoemd) en breidden het “Huis van Aken” uit met een ziekenboeg, spreekkamers en ontvangstzalen.
De geboorte van de barokkerk
In 1615 begonnen de Jezuïeten met de bouw van een barokkerk, die zes jaar later werd ingewijdl. Na de heiligverklaring van Ignatius, de oprichter van de jezuïetenorde, werd de kerk omgedoopt tot Sint-Ignatiuskerk.
De kerk stond bekend om zijn luxueuze materialen en overdadige decoratie. Helaas werd het interieur in 1718 door een brand verwoest, waarbij ook 39 plafondschilderingen van Rubens verloren gingen. Na de brand in 1718 werd de kerk minder uitbundig gerestaureerd.
Na de tijdelijke opheffing van de jezuïetenorde in 1773 werd de kerk gewijd aan Carolus Borromeus.
Van Jezuïetenplein naar Conscienceplein
Een ander opvallend gebouw op het plein is de Sodaliteit, tegenover de kerk. Het was een leerschool voor volwassenen. Opmerkelijk genoeg waren er gescheiden lokalen voor getrouwde en ongetrouwde mannen. Deze scheiding was nodig om op de eerste verdieping nieuwe paters te kunnen rekruteren.
In 1879 werd de Sodaliteit door de stad gekocht om er de Stadsbibliotheek in onder te brengen. Vier jaar later, in 1883, werd het plein herdoopt tot het Hendrik Conscienceplein, ter ere van de Vlaamse schrijver Hendrik Conscience.
Conscience, bekend van “De Leeuw van Vlaanderen”, leerde zijn volk Nederlands lezen in een periode waarin ook in Vlaanderen nog veel Frans werd gesproken. Zijn standbeeld op het plein is een eerbetoon aan zijn bijdrage aan de Vlaamse literatuur en het belang van het Nederlands in de Belgische cultuur. Grapjassen duwen hem soms een pintje in de hand. Zijn favoriete merk blijkt Carapils te zijn.
Hedendaags Antwerps plein: een oase van rust
Het plein en zijn omgeving zijn een bron van inspiratie geweest voor veel Belgische schrijvers en dichters. Het wordt in de literatuur vaak afgebeeld als een plaats van rust en diepe historische betekenis. Op de gezellige terrasjes kan je genieten van een ‘bolleke’ (Antwerps bier), omringd door prachtige gebouwen.
Ben je klaar om het Hendrik Conscienceplein zelf te ontdekken? Bezoek Antwerpen en dompel je onder in de rijke geschiedenis van deze prachtige stad.
Meer informatie over gegidste rondleidingen in Antwerpen.
