De Kathedraal van Antwerpen: een bewogen geschiedenis
Kijk omhoog: daar staat ze, de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal van Antwerpen. Fier kijkt ze uit op de stad. Ze lijkt misschien onveranderd, maar dit majestueuze bouwwerk is keer op keer gerestaureerd en aangevuld. En elk tijdperk heeft zijn sporen nagelaten.
Start van de werken aan de Antwerpse kathedraal in 1352
De bouwgeschiedenis van de Antwerpse kathedraal voert ons terug naar de 9e eeuw, naar de plek waar ooit een bescheiden Karolingische kapel stond. In 1124 werd deze kapel een thuis voor het Sint-Michielskapittel, onder de Orde van Sint-Norbertus. In 1132 kreeg de kapel een upgrade tot een romaanse kerk, vergelijkbaar met St. Maria im Kapitol in Keulen. Deze kerk was indrukwekkend: 80 meter lang en 42 meter breed. (Restanten van de funderingen zijn trouwens nog steeds te bezichtigen in de kathedraal.)
Maar de ambitie van de Antwerpenaren reikte verder. In 1352 startte de bouw van wat de grootste gotische kerk van de Nederlanden moest worden. Een groots project dat bijna 170 jaar duurde. Het plan was om twee identieke torens te bouwen, maar zoals je vandaag kan zien, prijkt alleen de noordelijke toren hoog in de lucht. De zuidelijke toren is maar een stompje. Hoe dat komt? Wel, de geschiedenis van de kathedraal kent naast triomfen helaas ook heel wat tegenslagen.
Verwoestingen in 16e eeuws Antwerpen
Een van die tegenslagen vond plaats in 1533. Een grote brand verwoestte een flink deel van de kathedraal en de focus van de bevolking verschoof naar herstel. De bouw van de tweede toren werd uitgesteld… en uiteindelijk voorgoed afgeblazen.
33 jaar later sloeg het noodlot opnieuw toe. Tijdens de Beeldenstorm van 1566 vernielden protestanten veel van het kostbare interieur. Het werd er niet beter op toen Antwerpen in 1581 onder protestants bestuur kwam. De kunstschatten die nog over waren, werden verkocht of vernietigd. Pas in 1585, met de terugkeer van het katholicisme onder Spaans bewind, keerde de rust terug.
Perikelen in de 18e eeuw
Ook de Franse revolutionairen zorgden voor problemen. Ze verkochten alle kerkelijke bezittingen, tot en met altaren, biecht- en preekstoelen, marmeren grafplaten en orgels. Wie probeerde ze in veiligheid te brengen, werd als dief en rover vervolgd. Stadsbouwmeester Jan Blom kreeg zelfs de opdracht om de sloop te plannen. Gelukkig wist hij de werkzaamheden te vertragen door steeds nieuwe excuses te verzinnen, zoals zijn slechte gezondheid en kwetsuren. Zijn volharding redde de kathedraal, want na een politieke verandering in Frankrijk werd het sloopplan afgeblazen en de kathedraal bleef staan. Vanaf 1816 keerden zelfs enkele verloren gewaande kunstwerken van Rubens terug naar Antwerpen. De 19e en 20e eeuw stonden vervolgens in het teken van volledige restauratie.
De Onze-Lieve-Vrouwekathedraal vandaag
Tegenwoordig schittert de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal als nooit tevoren. Het is nog steeds een plaats van geloof en bezinning, maar ook een soort museum dat jaarlijks honderdduizenden bezoekers van over de hele wereld aantrekt.
Je kunt er onder meer een marmeren Mariabeeld uit de 14e eeuw en schilderingen uit de 15e eeuw bewonderen. Een statige houten ‘Onze-Lieve-Vrouw van Antwerpen’ uit de 16e eeuw prijkt in de Mariakapel. Vier barokke meesterwerken van Rubens uit de 17e eeuw behoren ook tot de schatten van de kathedraal. Een tabernakel in de vorm van de Ark van het Verbond en de grote klok op de toren stralen de 18e eeuw uit. De neogotische details die je ziet, zijn vooral uit de 19e eeuw. En ook in de 20e eeuw zijn er toevoegingen gedaan, zoals de beeldhouwwerken bij het hoofdportaal. Het Metzler-orgel uit 1993 is een van de meest recente aanwinsten.
Een leuk weetje: geen enkel gebouw in Antwerpen mag hoger zijn dan de 123 meter van de toren. De kathedraal is dus letterlijk en figuurlijk het hoogtepunt van de stad. Niet voor niets begint onze populairste tour, “Hoogtepunten van Antwerpen,” aan de voet van de kathedraal. We nemen daar uitgebreid de tijd om de indrukwekkende structuur van baksteen en witte natuursteen te bewonderen.
Wil je Antwerpen écht beleven met een lokale gids die je de leukste verhalen over de stad vertelt? Boek nu een tour bij Walking in Antwerpen en laat je meevoeren door het verleden én het heden van deze bijzondere stad!
